Wielokrotnie spotkaliśmy się z pytaniem, padającym ze strony Klientów naszych sklepów, Widzów, oglądających filmy na kanale YouTube oraz czytelników tysięcy naszych tekstów, dlaczego nie ma u nas garnków z naturalnego żeliwa, czyli impregnowanego olejami jadalnymi. Odpowiedź jest prosta. Bo takie garnki nie są tak uniwersalne, jak mogłoby się wydawać i jak moglibyśmy sobie tego życzyć.
Od razu, nim zaczniecie czytać, chcemy ogłosić wszem i wobec, że jesteśmy fanatykami żeliwa. Jednak, gdy mówimy o żeliwie naturalnym, czyli impregnowanym olejami, fanatyzm zaczyna się i kończy na patelniach (poza patelniami do naleśników). Jesteśmy za to sceptyczni co do garnków i ich pozornej uniwersalności. I o tym właśnie będzie nasz artykuł.
Garnki z żeliwa - do wszystkiego
Francuscy producenci, w tym uwielbiany przez nas Staub, przyzwyczaili świat do tego, że ich pokrywane glazurami, powłokami zapobiegającymi przywieraniu, czyli szkliwami naczynia są niezwykle funkcjonalne. Służą zasadniczo do wszystkiego - gotowania, smażenia, duszenia, pieczenia, zapiekania potraw. Poza tofu, które z uporem przykleja się do naczynia, nie znaleźliśmy niczego, czego nie udałoby się przygotować we francuskich, a pokrytych porcelanowymi glazurami naczyniach – patelniach i garnkach.
Wielu, którzy mają podobne doświadczenia, a także wielu innych, którzy tylko o żeliwie czytało, przeniosło te funkcjonalności francuskiego żeliwa na klasyczne, naturalne żeliwne garnki impregnowane olejami. A, jak pokazuje praktyka (o czym chętnie nie mówią sprzedawcy, czy sami producenci naturalnego żeliwa) - jedne i drugie nie mają ze sobą zasadniczo wiele wspólnego.
Żeliwne garnki nie do wszystkiego
Kochamy miłością wielką i głęboką markę Skeppshult. Ten szwedzki producent tworzy wyśmienitej jakości, nadludzko trwałe patelnie. Z obsesyjnym uporem tworzy też garnki, których nie kochamy. Już tłumaczymy, dlaczego.
Garnki marki Skeppshult i innych producentów, tworzących naczynia z naturalnego żeliwa bez powłok, a impregnowanych za to olejami jadalnymi, nie dają rady w wielu kuchennych potyczkach. Chcesz sobie przygotować zupę-krem, klarowny bulion, kompot, czy zupę owocową? Albo zwykłą ogórkową, czy pomidorową? Teoretycznie możesz. Ale tylko teoretycznie. Zupa gotowa, stawiasz talerze przed głodną rodziną, a wszyscy wykrzywiają się z obrzydzeniem. Co się stało?
Po pierwsze - w zupie pływają potężnych rozmiarów oka tłuszczu, jak w bardzo, bardzo rasowym rosole. I tu zdziwienie, bo przecież oleju do zupy nie dodawałeś. Skąd się wziął? „Wytrącił się”, „wygrzał” i wydobył z garnka, który właśnie tymże olejem jest impregnowany. Wyobraź sobie kompot, truskawkową masę do ciasta lub tortu, czy sernik o wyrafinowanym posmaku oleju. A może lepiej sobie tego nie wyobrażaj…
W sumie, podejrzewamy, że „po drugie” okaże się by zbędne. Ale, dla ludzi o mocnych nerwach - poniżej napiszemy, co jeszcze możesz spotkać w swoje zupie, czy delikatnej potrawie.
Metaliczny posmak potraw
Naturalne żeliwo ma taką genialną zaletę, że emituje w potrawy mikroelementy żelaza. To bardzo, bardzo pomaga ludziom, którzy mają niedobór żelaza we krwi, cierpią na choroby serca, anemię. Żelazo w odpowiednich ilościach jest potrzebne każdemu organizmowi. Ale, bez przesady.
Jeśli pomidorowa będzie „trąciła” wygotowaną w niej metalową klamką, a ogórkowa, czy krem będą smakować tak, jakbyś oblizywał starą kłódkę z szopki dziadka, możesz spodziewać się lekkiego lub większego oporu rodziny, którą takim obiadem, czy słodkościami uraczysz.
I to znowu nie jest wina żeliwa, bo taka jego natura. Za to - mięsa, ryby, potrawy jednogarnkowe wyśmienicie zyskają na smaku i aromacie, które żeliwo wzmocni. Tam nie będzie tego dysonansu, bo przyprawy zniwelują ten lekko metaliczny posmak. Za to potrawa będzie wyrazista, wielopoziomowa w smaku, generalnie - doskonała.
Ćwierć-garnki
I w efekcie - masz w kuchni taki garnek z naturalnego żeliwa, a ”jakoby go nie było”, że się powołamy na wielkiego Jana z Czarnolasu. Bo o ile żeliwny garnek z powłoką (czyli glazurą), o czym pisaliśmy, wykorzystasz do wszystkiego, o tyle naturalne żeliwo będzie stawiało na swoim i nie da się go przekonać, by robiło po Twojemu.
Jeszcze raz podkreślimy - gulasze, leczo, bigosy, bogracze, pieczenie, potrawki z dziczyzny, fasolka po bretońsku, grochówka - jak najbardziej TAK. Natomiast to, co delikatne, subtelne w smaku, czy słodkie - zdecydowanie NIE.
Dlatego wiele łatwiejsza jest współpraca z patelnią z naturalnego żeliwa, bo tu powyższe problemy są zasadniczo niedostrzegalne. Ryby, mięsa, steki, warzywa, owoce morza - smażone, pieczone, a nade wszystko grillowane - to poezja smaku. Dlatego kochamy Skeppshulta za patelnie, ale nie bardzo go lubimy za garnki.
Krystian Wawrzyczek, specjalista z zakresu żywienia, technik i technologii kulinarnych
Joanna Gawlikowska – wielbicielka naturalnego żeliwa w formie patelni
Zdjęcia: Skeppshult
Szukaj nas tutaj:
